Çek, sıkı şekil şartları öngörülerek düzenlenmiş para borçlarını ödeme amacına özgülenmiş yazılı ve soyut bir havaledir. Açıkça emre kaydını içermese bile ciro ve zilyetliğin geçirilmesiyle devredilir bu nedenle de Çek kanunen emre yazılı senettir. Nama ve hamiline yazılı da olabilir. 

ŞEKİL ŞARTLARI NELERDİR

Çekte şekil şartları TTK md. 780 ve 781 ile düzenlenmiştir. Ayrıca ÇekK. 2. maddesinde çek karnelerinin ancak bankalar tarafından bastırılabilecekleri öngörülmüş, her çek yaprağına neler yazılacağı belirtilmiştir. Buradaki düzenlemeler kanuni şekil şartlarına ek niteliğinde olmayıp bankalara yüklenen mükellefiyetler niteliğindedir. 

Şekil şartları;

-Çek kelimesi 

-Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedel

-Ödeyecek kişinin Ticari unvanı

-Ödeme yeri

-Düzenleme tarihi ve yeri

-Düzenleyenin imzası

Çekte bulunması gereken zorunlu unsurlardır. 

ÇEKTE İBRAZ SÜRELERİ

Çekte vade yoktur bu sebeple biraz edildiğinde ödenen bir kıymetli evraktır. Ödeme yerlerine göre çekte birtakım ibraz süreleri düzenlemiştir. Çek, keşide edildiği yerde ödenecekse ibraz süresi 10 gündür. Buradan anlaşılması gereken düzenlendiği yer ile ödemesinin yapılacağı bankanın aynı yerde olmasıdır. Aksi durumda yani keşide edildiği yerden farklı bir yerde ödenecekse ibraz süresi 1 aydır. Türkiye’de keşide edilen çek başka bir ülkede ödenecekse aynı kıtada bulunan ülkeler için ibraz süresi 1 ay, farklı kıtalarda yer alan ülkeler için ibraz süresi 3 aydır.

ÇEKTE ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Çekte zamanaşımı süresi ibraz süresinin bitiminden itibaren 3 yıldır. 

KARŞILIKSIZ ÇEK NEDİR

Süresi içerisinde, bankaya ibraz edilmesine rağmen yeterli karşılığı olmadığından kısmen veya tamamen ödenemeyen çek türüdür. Çeki düzenleyen kişinin hesabında çek tutarı kadar paranın olmaması durumunda kişiye banka tarafından ödeme yapılamaz. Böyle bir durumda kişinin elinde karşılıksız çek var demektir. Ödeme de bulunamayan banka çekin üzerine “karşılıksızdır” ibaresi koyar. Karşılıksız damgası basıldıktan sonra çek kişiye geri verilir. 

Karşılıksız çek düzenlenmesine ilişkin cezai yaptırımlar Çek Kanunu’nun 5. Maddesinde düzenlenmiştir. Çekin karşılıksız olduğunun tespit edildiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde icra ceza mahkemesine şikâyet yoluyla başvurulabilir. Karşılıksız olduğu tespit edilen çeki düzenleyen kişi hakkında şikâyet üzerine 1500 güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak hükmedilen para cezası, çekin tahsil edilemeyen kısmından daha az olamaz. Mahkeme yargılama sırasında koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek açma yasağı koyabilir.

BANKALARIN SORUMLULUĞU 

ÇekK. Md 3 gereğince “Muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için;

 a) Karşılığının hiç bulunmaması hâlinde,

 1) Çek bedeli bin Türk Lirası veya üzerinde ise bin Türk Lirası, 

2) Çek bedeli bin Türk Lirasının altında ise çek bedelini, 

b) Karşılığının kısmen bulunması hâlinde, 

1) Çek bedeli bin Türk Lirası veya altında ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmî karşılığı bin Türk Lirasına tamamlayacak bir miktarı, 

2) Çek bedeli bin Türk Lirasının üzerinde ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmî karşılığa ilave olarak bin Türk Lirasını, ödemekle yükümlüdür.”

2024 yılı için bankaların sorumluluk bedeli 9270TL olarak belirlenmiştir.